۱- سه دسته مردم

امام على عليه السلام :

مردم سه دسته اند :

خردمند، احمق و نابكار .

خردمند، دينْ، راه زندگى اوست و بردبارى سرشت او و انديشيدن خصلت او. هرگاه از او بپرسند جواب دهد و هرگاه سخن گويد درست گويد و هرگاه بشنود، پذيرا شود و هرگاه نقل قول كند، راست گويد و هرگاه كسى به او اطمينان كند، وفادارى نشان دهد
و احمق، كه هرگاه او را به كار نيكى متوجّه كنند، غفلت مى ورزد، هرگاه از او بخواهند از كار خوبى دست بردارد، آن را ترك مى كند و اگر او را به نادانى وا دارند نادان مى شود، اگر نقل قول كند نادرست گويد، خودش نمى فهمد و اگر هم به او بفهمانند درك نمى كند
اما نابكار، اگر به او امانت سپارى، به تو خيانت مى كند، اگر با او همنشينى كنى، مايه ننگ و بدنامى تو شود و اگر به او اعتماد كنى، نسبت به تو خيرخواهى و يكرنگى به خرج نمى دهد.

بحار،ج ۷۰- ص ۹ - ح۶

۲- سه علامت شناخت

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : ثلاثةٌ لا تُعرَفُ إلاّ في ثلاثِ مَواطِنَ : لا يُعرَفُ الحَلِيمُ إلاّ عِندَ الغَضَبِ ، و لا الشُّجاعُ إلاّ عِندَ الحَربِ ، و لا أخٌ إلاّ عِندَ الحاجَةِ .

امام صادق عليه السلام :

سه كس اند كه جز در سه جا شناخته نمى شوند :

بردبار، به هنگام خشمگين شدن، شجاع در جنگ ، و برادر به هنگام نياز (به او)

بحار۹، ج ۲۲۹، ص۷۸

۳- سه نشانه صبور

پيامبر صلي الله عليه و آله: عَلامَةُ الصّابِرِ فى ثَلاثٍ: أوَّلُها أنْ لا يَكْسِلَ، وَ الثّانيَةُ أنْ لا يَضْجَرَ، وَ الثّالِثَةُ أنْ لا يَشكُوَ مِنْ رَبِّهِ تَعالى لأِنَّهُ إذا كَسِلَ فَقَدْ ضَيَّعَ الْحَقَّ، وَ إِذا ضَجِرَ لَمْ يُؤَدِّ الشُّكْرَ، وَ إِذا شَكا مِنْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ عَصاهُ؛

صبور، سه نشانه دارد:

اول آن كه سستى نمى كند ، دوم آن كه افسرده و دلتنگ نمى شود و سوم آن كه از پروردگار خود شِكوه نمى كند؛ زيرا اگر سستى كند، حق را ضايع كرده، و اگر افسرده و دلتنگ باشد، شكر نمى گذارد و اگر از پروردگارش شكوه كند، او را معصيت كرده است.

علل الشراع، ج۲، ص ۴۹۸، ح

۴- سه خصلت ثبوت ایمان

الإمامُ الرِّضا عليه السلام : لا يكونُ المؤمنُ مؤمنا حتّى تكونَ فيه ثلاثُ خِصالٍ : سُنّةٌ مِن ربِّهِ ، وسُنّةٌ مِن نبيِّهِ صلى الله عليه و آله ، وسنّةٌ مِن وليِّهِ عليه السلام ؛ فأمّا السُّنَّةٌ مِن ربّهِ فكِتْمانُ السِّرِّ ، وأمّا السُّنَّةُ مِن نبيِّه صلى الله عليه و آله فمُداراةُ النّاسِ ، وأمّا السُّنَّةُ مِن وليِّهِ عليه السلام فالصَّبرُ في البَأْساءِ والضَّرّاءِ .

امام رضا عليه السلام :

تا سه خصلت در مؤمن نباشد، مؤمن نيست:

خصلتى از پروردگارش، خصلتى از پيامبرش صلى الله عليه و آله و خصلتى از ولىّ خدا . امّا خصلت پروردگارش، نهفتن راز است؛ و خصلت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، ملايمت با مردم است؛ و خصلت ولىّ خدا، شكيبايى در تنگنا و سختى است.

تحف العقول، ص۴۴۲

۵- سه چیز عذر ناپذیر

الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : ثَلاثَةٌ لا عُذرَ لِأحَدٍ فيها : أداءُ الأمانَةِ إلَى البَرِّ و الفاجِرِ ، و الوَفاءُ بِالعَهدِ لِلبَرِّ و الفاجِرِ، و بِرُّ الوالِدَينِ بَرَّينِ كانا أو فاجِرَينِ .

امام صادق عليه السلام :

سه چيز است كه هيچ كس درباره آنها عذرش پذيرفته نيست:

برگرداندن امانت به صاحبش نيك باشد يا بد وفاى به عهد با نيك و بد، و نيكى كردن به پدر و مادر، خوب باشند يا بد.

الخصال : ۱۱۸ /۱۲۳ .

۶- سه مصیبت وارده ی  هر روز بر انسان

امام سجاد عليه السلام: مِسْـكينٌ ابْنُ آدَمَ! لَهُ فى كُلِّ يَومٍ ثَلاثُ مَصائِبَ لا يَعْتَبِرُ بِواحِدَةٍ مِنْهُنَّ، وَ لَوِ اِعْتَبَرَ لَهانَت عَلَيهِ الْمَصائِبُ وَ اَمْرُ الدُّنْيا، فَاَمَّا الْمُصيبَةُ الاُْولى: فَالْـيَوْمُ الَّذى يَنْقُصُ مِن عُمُرِهِ وَ اِنْ نالَهُ نُقْصانٌ فى مالِهِ اغْتَمَّ بِهِ، وَ الدِّرْهَمُ يَخْلُفُ عَنْهُ وَ الْعُمُرُ لايَرُدُّهُ شَىْ ءٌ. وَ الثّانيةُ اَنَّهُ يَسْتَوفى رِزْقَهُ فَاِنْ كانَ حَلالاً حوسِبَ عَلَيْهِ وَ اِنْ كانَ حَراما عوقِبَ عَلَيهِ. وَ الثّالِثَةُ اَعْظَمُ مِنْ ذالِكَ ـ قيلَ: وَ ما هىَ؟ قالَ: ـ ما مِنْ يَوْمٍ يُمْسى اِلاّ وَ قَددَنا مِنَ الاْخِرَةِ مَرْحَلَةً لايَدرى عَلَى الْجَنَّةِ اَمْ عَلَى النّارِ!

بينوا آدمى! هر روز، سه مصيبت به او مى رسد و حتى از يكى از آنها پند نمى گيرد كه اگر پند مى گرفت، سختى ها و كار دنيا بر او آسان مى شد:

مصيبت نخست، روزى است كه از عمر او كم مى شود، در صورتى كه اگر از مال او چيزى كم شود، غمگين مى شود، حالْ آن كه مال، جايگزين دارد؛ اما عمرِ از دست رفته جبران نمى شود.

مصيبت دوم، آن است كه روزى اش را به طور كامل مى طلبد كه اگر از راه حلال باشد، بايد حساب پس بدهد و اگر از راه حرام باشد، كيفر مى بيند.

مصيبت سوم، از همه اينها بزرگ تر است. هيچ روزى را به شب نمى رساند مگر آن كه يك منزل به آخرت، نزديك شده است؛ امّا نمى داند به سوى بهشت مى رود يا به سوى آتش.

بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۱۶۰، ح ۲۰.

۷- سه خصلت ضامن سلامتی دنیا و آخرت

امام على عليه السلام: مَنْ كانَ فيهِ ثَلاثٌ سَلِمَتْ لَهُ الدُّنْيا وَ الآْخِرَةُ: يَاْمُرُ بِالْمَعْروفِ وَ يَاْتَمِرُ بِهِ وَ يَنْهى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يَنْتَهى عَنْهُ وَ يُحافِظُ عَلى حُدودِ اللّه ِ ـ جَلَّ وَ عَلا ـ

هر كس سه خصلت داشته باشد، دنيا و آخرتش سالم مى ماند:

به خوبى فرمان دهد و خود به آن عمل كند، از زشتى باز دارد و خود از آن باز ايستد و از حدود الهى پاسدارى كند.

غرر الحكم، ح ۹۰۷۶.